تلاش همیشه تضمین کننده موفقیت نیست

در هر زبانی ضرب المثل ها و اصطلاحات تربیتی معروفی وجود دارند که اگر با بی توجهی و در غیر جایگاهشان استفاده شوند با وجود اینکه از جهاتی درست و منطقی هستند اما در کل، معنا و مفهوم ناقصی را منتقل می کنند. می شود گفت مثال های زیر که مضامین نسبتا مشابهی دارند از جمله این موارد هستند: «خواستن توانستن است»، «مهم این است که واقعا بخواهی تا برسی»، «همه چیز به خودت بستگی دارد»، «بخواه تا بشود»، «هیچ کاری، نشد ندارد». 

بارها این را تجربه کرده ام که تلاش کسی به نتیجه مطلوب و دلخواه نرسیده و به دنبال این عدم موفقیت، اطرافیان بلافاصله او را مورد سرزنش قرار داده اند که: اگر واقعا خواسته بودی –یا باور داشتی که می توانی- به نتیجه می رسیدی! سوال مهمی که در اینگونه موارد جای پرسش دارد این است که؛ آیا واقعا چنین اتهامی عادلانه و به حق است و کامیابی کسی که به هدف دلخواهش رسیده است صرفا محصول خواست و اراده او بوده است؟ آیا داشتن چنین انتظاری از موجودی با انبوهی از محدودیت ها عاقلانه است؟ و اگر چنین است فرق بشر با خدا چیست؟! 

حقیقت این است که روی دیگر سکه را هم باید دید و بعد قضاوت کرد، چه درباره خود و چه درباره دیگران. نگاه تک بعدی به مسائل همیشه بد است و پس از تجربه ناکامی، بدتر. چرا که فردی که در حرکتی ناکام شده و به هدف مورد نظرش نرسیده است برای ارزیابی مشکل و عدم تکرار اشتباهات به جامع نگری و تحلیل درست مسأله نیاز دارد نه یک قضاوت سطحی و زودهنگام که جز اینکه فرد را به خود توبیخی و احساس گناه «غیر مؤثر» دچار کند، نتیجه ای در پی ندارد. 

عدم موفقیت های انسان می تواند ناشی از انواع عوامل درونی یا بیرونی باشد.  

گاهی ما هدفی را انتخاب می کنیم که پتانسیل و امکانات کافی برای دست یابی به آن را نداریم. یعنی بدون توجه به داشته های واقعی انتظار بازده داریم. 

گاهی «تصور» می کنیم که با توان و امکانات کافی حرکت می کنیم اما واقعیت چنین نیست. 

گاهی نقش متغیرها و عوامل بیرونی موثر را نادیده می گیریم یا اثرش را کمتر از آنچه هست محاسبه می کنیم. 

گاهی زمان مناسبی را برای شروع حرکت انتخاب نمی کنیم. 

گاهی هیجانزده و عجولانه عمل می کنیم نه آرام و باطمأنینه و فکورانه. 

گاهی نقطه هدف را خودمان انتخاب نکرده ایم بلکه آرزو یا انتخاب پدر و مادر و دیگرانی است که به هر دلیل -علی رغم میل خود- به دنبال اجابت خواسته شان هستیم، لذا انگیزه و اشتیاق لازم برای رسیدن را نداریم. 

گاهی انگیزه های ما ناروا و حتی غیر انسانی است و اصرار داریم که در خلاف مسیر منظم و تکاملی کائنات حرکت کنیم.  

گاهی تصویر روشن و دقیقی از نقطه هدف نداریم. 

گاهی مسیر صحیحی را انتخاب نمی کنیم و برنامه ریزی درستی نداریم. 

گاهی در میان راه به اولویت مهمتری برخورد می کنیم و لازم می بینیم که جهت حرکت یا هدف قبلی را –موقتا یا برای همیشه- رها کنیم. 

گاهی در بین راه دچار حادثه و اتفاقی می شویم که کاملا خارج از کنترل و پیش بینی ما بوده است. 

گاهی به دلیل تمرکز بیش از حد بر روی یک هدف مشخص از سایر ابعاد زندگی غفلت کرده و جا می مانیم. لذا جریان رو به رشد زندگی بالاجبار راه ما را سد می کند. 

و...

گاهی هم خدا – همان قدرت بی منتهای هستی- برای ما چیزی می خواهد غیر از آنچه که ما خواسته ایم!